იუპიტერის ბუნებრივი თანამგზავრები — დღეისთვის აღმოჩენილი 63 დიდი თუ მცირე ციური სხეული, რომელიც იუპიტერის გარშემო მოძრაობს. შეუიარაჩებელი თვალით არც ერთი სხვა პლანეტის მთვარე არ ჩანს. მეტიც უტელესკოპოდ თვით შორეული გიგანტი პლანეტები - ურანი და ნეპტუნიც კი მიუწვდომელია თვალისათვის, არათუ მათი მთვარეები. ამიტომ არის დაკავშირებული სხვა ”მთვარეების” აღმოჩენა გალილეო გალილეის სახელთან. თითქმის ოთხასი წლის წინათ, ამ იტალიელმა მეცნიერმა თვითნაკეთი მარტივი ჭოგრიტით ერთბაშად იუპიტერის ოთხი მთვარე აღმოაჩინა. მათ უწოდეს: იო, ევროპა, განიმედე და კალისტო. იო და ევროპა დაახლოებით ჩვენი მთვარისოდენა სხეულებია და დაახლოებით იმავე მანძილზე უვლიან გარს იუპიტერს, როგორც მთვარე - დედამიწას: იო - 420 ათას, ევროპა კკი - 671 ათას კმ-ზე (შეგახსენევთ, რომ მთვარიდან დედამიწამდე 384 400 კმ-ია). საინტერესოა იუპიტერის გარშემო მათი გარშემოვლის პერიოდები, ანუ ”თვეები”: იოს ”თვე” სულ 1 დღე და 18 საათია, ევროპასი - 3 დღე და 13 საათი, (მთვარის თვე 27 დღეა!). ბარემ ვთქვათ, იუპიტერის დღე-ღამე (ღერძული ბრუნვის პერიოდი) ორნახევარჯერ მოკლეა ჩვენს დღე-ღამეზე, მისი წელიწადი კი (მზის ირგვლივ გარემოქცევის პედიოდი) 12 ჩვენებურ წელიწადს უდრის. იუპიტერის სხვა თანამგზავრები - განიმედე და კალისტო მთვარეზე თითქმის ორჯერ დიდებია, ხოლო მათი ”თვეები” შესაბამისად 7 და 17 დღეა.
მოგვიანებით აღმოჩნდა, რომ იუპიტერს სხვა თანამგზავრებით ჰყოლია, ოღონდ გაცილებით პატარები. ზოგი მათგანი დიდი ტელესკოპე
... კითხვის გაგრძელება »
ირმის ნახტომი, ასევე ცნობილი როგორც რძიანი გზა, ხარის ნავალი, იერუსალიმის გზა, დათვისფეხა, ცის-იკანკლედი, დევის ნამუხლარი (ლათ. Via Lactea) — გალაქტიკა, გიგანტური ვარსკვლავური სისტემა, რომელშიც ჩვენი მზის სისტემა, ასევე ყველა შეუიარაღებელი თვალით ხილული ვარსკვლავი, პლანეტა და ციური სხეული მდებარეობს; დაკვირვებადი სამყაროს მილიარდობით გალაქტიკიდან ერთ-ერთი.
საქართველო (Kartvelia) - მცირე ცთომილი N 781. აღმოაჩინა გ. ნეუიმინმა 1914 წლის 25 იანვარს სიმეიზის (ყირიმი) ობსერვატორიაში. მანვე უწოდა სახელი საქართველოს პატივსაცემად. საქართველოს საშუალო მანძილი მზიდან 483 მილიონი კილომეტრია. მზის ირგვლივ მიმოქცევის პერიოდია 5,8 წელი. საშუალო ვარსკვლავიერი სიდიდე - 14,8.
ასტეროიდთა სარტყელი — რეგიონი მზის სისტემაში, რომელიც პლანეტების მარსისა და იუპიტერის ორბიტებს შორის მდებარეობს და რომელშიც ადამიანებისთვის ცნობილი მცირე პლანეტების ორბიტების 98,5%-ია ნაპოვნი. ასტეროიდები, ანუ მცირე პლანეტები, მცირე ზომის ციური სხეულებია, რომლებიც ქვის, ყინული და სხვადასხვა ლითონებისგან შედგება და მზეს უვლის გარს. ამ რეგიონს მთავარ სარტყელს უწოდებენ სხვა მცირე პლანეტების კონცენტრაციისგან გასასხვავებლად, რომელთაც ასევე შეიძლება ეწოდოს ასტეროიდთა სარტყელი.
პლანეტა ზოგადი განსაზღვრებით არის ვარსკვლავის ირგვლივ სტაბილურ ორბიტაზე მოძრავი შედარებით დიდი მასის ციური სხეული. ციური სხეული, რომელიც საკმარისაც მასიური ხდება მასზე ბირთვული რეაქციების დასაწყებად უკვე ვარსკვლავად ითვლება, და ის პლანეტა არაა. ისტორიული კონსენსუსის თანახმად საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი ჩვენს მზის სისტემაში მოიაზრებს რვა პლანეტას
↑ 2006 წლის 24 აგვისტოს საკ-ის გენერალურ ასამბლეაზე პლანეტის ახალი განსაზღვრების კენჭისყრით დამტკიცების შემდეგ, პლანეტა პლუტონს ჩამოართვეს პლანეტის სტატუსი და ჯუჯა პლანეტების რიცხვს მიაკუთვნეს.
ქარონი - მზის სისტემის ჯუჯა პლანეტაა. აღმოჩენილია 1978 წელს 22 ივნისს. ქარონი თან ახლავს პლუტონს და დიდი ხნის განმავლობაში მის თანამგზავრად ითვლებოდა, მაგრამ პლუტონის პლანეტიდან ჯუჯა პლანეტამდე ჩამოქვეითებასთან ერთად ქარონსაც ჩამოერთვა ეს სტატუსი, რადგან მისი ბარიცენტრი პლუტონს გარეთ არის. აღმოჩენილ იქნა ამერიკელი ასტრონომის ჯეიმს კრისტის მიერ აშშ საზღვაო ობსერვატორიის 155 სმ-იანი ტელესკოპით.
ჯუჯა პლანეტა — საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის გასაზღვრებით ციური სხეული მზის სისტემაში, რომელიც შემდეგ ოთხ მოთხოვნას აკმაყოფილებს: 1. მოძრაობს მზის გარშემო; 2. აქვს საკმარისი მასა საკუთარი გრავიტაციისთვის გარე პლანეტების მიზიდულობის ძალის დასაძლევად და ჰიდროსტატიური წონასწორობის (თითქმის სფერული) ფორმის მისაღებად; 3. საკუთარ ორბიტაზე არ დომინირებს (არ ძალუძს გაწმინდოს სივრცე სხვა ობიექტებისგან); 4. არ არის თანამგზავრი.
ტერმინი "ჯუჯა პლანეტა" მიღებული იქნა 2006 წელს, როგორც შემადგენელი ნაწილი მზის გარშემო მოძრავი სხეულები სამგვარი კლასიფიკაციის. სხეულები, რომლებსაც იმდენი ძალა შესწევთ, რომ მათ გარშემო სივრცე გაწმინდონ სხვა სხეულებისგან, პლანეტები ეწოდებათ, ხოლო ისინი, რომლებიც ზედმეტად მცირენი არიან ჰიდროსტატიური წონასწოტორბისთვის განსაზღვრულია, როგორც მზის სისტემის მცირე სხეულები.
კატეგორია "ჯუჯა პლანეტა" არ არის პლანეტის ქვეკატეგორია, არამედ სრულიად ცალკე მდგომი კატეგორიაა. ანუ, ეს იმას ნიშნავს, რომ ჯუჯა პლანეტა პლანეტა არ არის.
ამჟამად ცნობილი ჯუჯა-პლანეტებია, ქარონი, პლუტონი ერისი და მაკიმაკი.
მაკემაკე (Makemake) — სიდიდით მესამე ჯუჯა პლანეტა მზის სისტემაში, კოიპერის სარტყლის ორ უდიდეს ობიექტთაგანი. მისი დიამეტრი დაახ. პლუტონის დიამეტრის ორი-მესამედია. მაკემაკეს თანამგზავრები არ ჰყავს, განსხვავებით კოიპერის სარტყლის სხვა უდიდეს ობიექტთაგან. მისი ექსტრემალურად დაბალი ტემპერატურა (დაახ. 30K) მიუთითებს იმაზე, რომ მისი ზედაპირი დაფარულია მეთანისა და ეთანის ყინულით. ეს ობიექტი აღმოაჩინეს 2005 წლის 29 ივლისს სანტასა და ერიდასთან ერთად.
